Sunday, September 26, 2021

The Code Breaker

Author: Walter Isaacson
Publisher: Simon & Schuster 2021



DNA (Deoxyribonucleic acid) may be the most famous molecule.  But it sits in the nucleus of a cell and only act as a "director". RNA (Ribonucleic acid) is the workhorse or the messenger molecule that carries coded instructions form the genes in DNA to build proteins. RNA is made of only four chemical building blocks as opposed to 20 building blocks of a protein, so it accomplishes complex tasks based on the different ways it is twisted and folded.  A small segment of DNA that encodes a gene is transcribed into a snippet of RNA, which then travels to the manufacturing region of the cell.  This "messenger RNA" facilitates the assembly of the proper sequence of amino acids to make a specific protein. (See details here.)


The most fascinating proteins are the enzymes.  Almost all actions that take place in a cell needs to be catalyzed by an enzyme.  (See details here.)


Thomas Cech and Sidney Altman discovered in 1980 that some forms of RNA can also act as enzymes.  They dubbed these catalytic RNA "ribozymes".  Cech and Altman made this discovery by studying "introns".  Introns are the parts of DNA that do not code instructions for how to make proteins. When these sequences are transcribed into RNA, they clog things up.  So, they have to be sliced out before the RNA can go on its mission to direct the making of proteins. The slicing out of these introns is carried out by a catalyst enzyme.  Cech and Altman discovered that there were certain RNA introns that were self-splicing.  These are the ribozymes.  (Cech and Altman won the Nobel prize for this discovery.)


If some RNA molecules could store genetic information and also act as a catalyst to spur chemical reactions, they might be more fundamental to the origins of life than DNA.  DNA cannot naturally replicate themselves without the presence of proteins to serve as a catalyst.  Jennifer Doudna and her PhD advisor Jack Szostak were able to engineer a ribozyme that could splice together a copy of itself.


RNA interference was discovered by Andrew Fire and Craig Mello in 1998.  As the name suggests there are some small molecules which are capable of messing with the messenger RNA.  RNA interference operates by deploying an enzyme known as "Dicer".  Dicer snips a long piece of RNA into short fragments.  These little fragments then seek out messenger RNA that has matching letters and use a scissors like enzyme to chop it up.  (Fire and Mello won the Nobel prize for this discovery.)


Bacteria are single cell organisms.  The smallest bacteria are about half a micron in diameter.  (a micron is one millionth of a meter.)  Viruses are about two hundredth of a micron in diameter. That is a bacterium is about 25 times bigger than a virus.  There are more viruses in the world that bacteria.  In a milliliter of seawater, you can find 900 million viruses.  Viruses attack bacteria.  During the billions of years of evolution, bacteria found mechanisms to protect themselves from viruses.  Many viruses are composed of DNA.  However, the SARS is a coronavirus composed of RNA.  


By sequencing a gene in E. Coli bacteria, Francisco Mojica discovered that there were five segments of DNA that are identical to each other in that gene.  These repeated sequences, each 29 base pairs long, were sprinkled between normal-looking sequences of DNA. Mojica named these repeated pieces “clustered, regularly interspersed short palindromic repeats” (CRISPR).  By studying the tuberculosis bacteria, Rudd Jansen discovered there are genes associated with CRISPRs which encoded directions for making an enzyme.  He named these enzymes "CRISPR associated" or Cas enzymes.


Mojica also discovered that the CRISPR segments matched the DNA sequences that were in viruses that attacked E. coli.  He found the same thing when he looked at other bacteria with CRISPR sequences.  Mojia also found that bacteria with CRISPR sequences immune to the attacks of the viruses with the same sequence.  Eugene Koonin extended Mojica's theory by showing that the role of CRISPR-Cas enzymes was to grab bits of DNA out of an attacking virus and insert them into bacteria's own CRISPR.   


Koonin thought CRISPR defense system worked through RNA interference.  


Biochemistry is the field that studies how chemical molecules in living cells behave.  Structural biology studies the structure of molecules such as DNA and RNA.  


Jennifer Doudna is a structural biologist.  She was interested in how the RNA in some viruses, such as coronaviruses, allow them to hijack the protein-making machinery of the cells.  She is also the RNA interference expert at UC Berkeley.  A microbiologist at Berkeley contacted Doudna in 2006 to see if she is interested in finding if Koonin's theory is true.  That is the first time Doudna heard about CRISPR.  


By 2008, scientists have discovered several CRISPR-Cas enzymes.  These enzymes were eventually given standardized names such as CRISPR-Cas1, CRISPR-Cas9, CRISPR-Cas12, and CRISPR-Cas13.  They have also discovered that CRISPR-Cas enzymes enable the system to cut and paste new memories of viruses, short segments of RNA of an attacking virus, known as CRISPR RNA or crRNA.


Doudna and her team decided to concentrate on CRISPR-Cas1.  It is the only Cas enzyme that appears in all bacteria that have CRISPR systems.  Martin Jinek, Rachel Haurwitz, Blake Widenheft, Kaihong Zhou are the original members of the Doudna's team.  Their main tool was the X-ray crystallography.  Cas1 is easy to get crystallize to be used in X-ray crystallography.  They discovered that Cas1 has a distinct fold that enabled it to cleave invading viruses and add snippets of code into the bacteria's CRISPR array.  They published this finding in 2009, their first CRISPR paper.  


On the other side the Atlantic Ocean, Emmanuelle Charpentier in Umea, Sweden was studying Cas9.  Krzysztof Chylinski and Elitza Deltcheva are the members of Carpentier's team.  The reason for choosing Cas9 was that if you deactivate Cas9 in bacteria, then the CRISPR system no longer cutup the invading viruses.  They have discovered that crRNA (of a previously known virus) guides the Cas enzymes to attack the virus if it tries to invade again.  They have also identified another major component of the CRISPR-Cas9 system that played an essential role.  It was named trans-activating CRISPR RNA or tracrRNA.  tracrRNA facilitated the process of making crRNA.


Charpentier's team discovered that the CRISPR-Cas9 system accomplished its viral-defense system using only three components: tracrRNA, crRNA, and Cas9 enzyme.  They published this finding in 2011.  Carpentier knew that tracrRNA helped to create crRNA, but she did not know any other role played by the tracrRNA.


When the Carpentier's work was published, Daudna contacted Charpentier and offered to work together to find exactly how CRISPR-Cas9 system worked.  The two teams agreed to work together.  Jinek at the Doudna's lab found out that without the tracrRNA, the crRNA guide does not bind to the Cas9 enzyme.  Working together the two labs discovered the precise mechanisms of each of the three essential components of the CRISPR-Cas9 system. 

In addition to help creating crRNA, the two teams discovered that tracrRNA has another role.  It serves as a handle to latch onto the invading virus.


Here is the summary.  The crRNA guides the Cas9 to a virus DNA that contains a letter sequence that is similar to the crRNA sequence.  Then tracrRNA holds onto the virus DNA at the right place so that the Cas9 enzyme can cut it to pieces.


They instantaneously recognized that this mechanism can be used for gene editing.  They engineered in the lab a new RNA they called single-guide RNA (sgRNA) that performed both the guiding and the holding onto tasks.  This simplified the gene editing process.


They published this finding in Nature on August 17, 2012.  The Nature article.  Doudna and Carpentier won the Nobel prize for this finding.


This book, written as a biography of Doudna, takes you from her childhood to the winning of the Nobel price.  In the interim, the author provides details of all findings in chronological order, introduce all major players, activities of their rivalries, and how science progress amid the intense competition.  


I will finish this note adding some information about the existing coronavirus vaccines.

The genetic material of SARS-Cov-2 virus (coronavirus) is RNA.  For SARS-Cov-2, the human receptor is a protein known as Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2).  The disease caused by SARS-Cov-2 virus is called COVID-19.


Vaccines work by stimulating a person's immune system.  Usually, a deactivated components of a targeted virus are injected as a vaccine.  The purpose of this is to stimulate the immune system to produce antibodies to attach the virus.  However, in 2020 gene editing techniques were used to create RNA vaccines.  An injected messenger RNA (mRNA) instructs cells to make part of spike protein that is on the surface of the coronavirus.  The cells then become vaccine manufacturing facilities.


Pfizer and Moderna vaccines are RNA vaccines.  They delivered the mRNA inside tiny oily capsules known as lipid nanoparticles that were injected by a syringe.   GCACGUAGUGU is the mRNA snippet used by Pfizer and Moderna.


Chinese Sinovac vaccine is an old fashion dead virus vaccine.  


Oxford added spikes of the coronavirus to a harmless adenovirus that causes flu in chimpanzees.  This was then injected by a syringe.  This is known as the AstraZeneca vaccine.


Johnson and Johnson added spikes of the coronavirus to a harmless human adenovirus to create their vaccine.


This is an excellent book and I recommend this book to any reader.  It is very well written and very easy to read.


Friday, September 24, 2021

මල් නැති උයන

කතෘ: එරික් ඉලයප්ආරච්චි
ප්‍රකාශක: ගොඩගේ 2014


මෙය මනබඳින කෙටිකතා හතකින් සමන්විත කෙටිකතා පොතකි.  මෙම කතා 80 දශකයේ මුලදී ලංකාවේ නැගෙනහිර පලාතේ තිබූ වාතාවරණ තුල ගොඩ නැගූ කතා ලෙස අණුමාන කල හැක.  එරික් කතා ලිවීමේදී යොදා ගන්නා මනහර බස මෙම කතා කියවීමේදී ඇතිවන මානසික සුවය තීව්‍ර කරයි.  මෙම පොත කියැවීමට පෙර ලංකාවේ නව ආරේ කතුවරියකගේ පිටරට ගමණක් පිළිබඳ නවකතාවක් කියැව්වෙමි.  ඈ යොදාගත් අමිහිරි බස හා එරික්ගේ මිහිරි බස සන්සන්දනය කලහොත්, එය Lou Reed ගේ Metal Machine Music ට සවන් දී ඉන්පසු අමරදේවගේ "...දොඩම් කපාලා...ඇඹුල් තනාලා...නාන්ට යන සැටි බලන් කළු.." අසන්නා වැනිය.


එවං මේ සුතං (සිංහල පරිවර්තනය: මා විසින් මෙසේ අසන ලදි) කතාවේදී එඩ්වින් සමරදිවාකර ගේ ගෝලයෙකු තම දිවිය සංගීතය සඳහාම කැපකර තනිව වෙසෙන්නෙක් ගේ චරිතය අපට හඳුන්වා දෙයි.  (අමරදේව ගැයූ ඉපිද මැරේ ගීතයට සංගීතය සපයා ඇත්තේ එඩ්වින් සමරදිවාකර යි.)  එඩ්වින් සමරදිවාකර ගේම තවත් ගෝලයෙකු වන ඔහුගේ හිත මිතුරාත්, ඔහුගේ සහෝදරියත් ඔහුට බිරිඳක් සොයා දීමට ගත් සෑම උත්සාහයක්ම කුමන හෝ අහේතුක හේතුවක් මවා පා නිශ්ප්‍රභා කිරීමට ඔහු සමත් වෙයි.  මේ කතාවේ මා හිත් ගත් එක් චරිතයක් වන්නේ අනෝමා ය.  ඇය වැනි නිදහස් ගැහැණුන් ලංකාවේ වෙසෙන්නේදැයි කියා හිතන්නට අමාරුය.  


කාලකණ්ණියා කතාවේදී අපට තවත් තනිකඩ චරිතයක් හමුවේ.  ඔහු තනිකඩ වූයේ කෙසේද යන්න කතාව අතර තුර අපට හිතා ගත හැක.  අප කතා නායකයා වැලිසර ළය රෝහලේ වෘතිය කල උපස්ථායකයෙකි.  ඔහු තම ජීවිතය රස වින්දේ සමසමාජ පක්ෂ සාමාජිකයෙකු හැටියට ය.  හතලිස් පනස් ගනන් වල සමසමාජ පක්ෂය විසින් මෙහෙයවන ලද වැඩ වර්ජන, හර්තාල් වලට සහභාහී වීම විවාහයකට ඇතුළු වීමට වඩා ඔහුට රසවත් විය.  සමසමාජ පක්ෂය පිරිහී යෑමත් ඒ වෙනුවට ලුලුම්බා සරසවියේ උපාධිය අතහැර පැමිණියෙකු විසින් ගොඩනගන ලද නව පක්ෂයකට නව පරපුර ඇදී යෑමත් ගැන ඔහු දුක් වෙයි.  ඔහුගේ වාසනාවට තවත් නිදහස් ගැහැණියක් ඔහු පිළිගත්තත් එම සම්බන්ධය ද ඔහුගේ හිතේ ඇති දේශපාලන වියවුල් මගින් අනතුරේ හෙලීමට තරම් හැකියාවක් ඔහුට ඇත.  මේ නයින් ඔහුගේ මුළු ජීවිතයම "කාලය කා දැමීමක්" ලෙස යමෙකුට හැඟෙන්නට පුළුවන.  එහෙත් නව පරපුරද ඔහුගේ පරපුර මෙන්ම "කාලය කා දැමීමකට" සැරසෙන බව අපට පෙනේ.

කාස රෝහලේ සිටි එක් රෝගියෙක් දෙස නව පක්ෂයට ඈඳුණු තරුණ උපස්ථායකයෙක් මෙසේ කියයි.

දවාලටත් එකයි රෑටත් එකයි, මල කරදරේ කාලකණ්ණියා.

කුලරත්නගේ මුවින් පිටවූයේ සිත රිදවන වදන් ය.

ඔය කියවන්නේ මොකක්ද දන්නවා ද?  කඨින වංශය!  කප්පානං දේව ලෝකේ රමා මහං.  එහෙමයි ඒකේ තියෙන්නේ.  දිවිය ලෝකේ ඉඳන් රම් රජ්ජුරුවෝ කප්පං ගන්නවාලු.  ඒක වෙන්නැති තේරුම.

[කප්පානං දේව ලෝකේ රමා මහං හී තේරුම සෙවූ මට පසු සඳහන් තේරුම හමු විය.
අට්ඨාරසන්‍තං කප්පානං දෙවලොකෙ රමාමහං 
කල්ප දහඅටක් දෙව්ලොව සැප වින්දෙමි.]


බයිසිකල් කාරයෝ කතාවේදී ද අපට තනිකඩයෙකු හමුවේ.  තරුණ කාලයේදී ගමෙහි රස්තියාදු ජීවිතයක් ගතකල ඔහු ගමෙන් පිටවී දුර ඈතට ගොස් දහඩිය මහන්සියෙන් ධනය උපයා තරමක ධනපතියෙකු ලෙස අවුරුදු ගනනාවකට පසු ගමට පැමිණේ.  ඔහුගේ අරමුණ තනිකඩ ජීවිතයට සමුදීමයි.  එහෙත් අවුරුදු හතකට පෙර ඔහුගේ පෙම්වතිය දැන් තව අතක් බලා සිටී.  ඇය දුප්පත් ජීවිතයක් ගත කලද, ඇයගේ නව පෙම්වතාද දුප්පත් වුවද, ඇගෙන් ඔහු බලාපොරොත්තු වූ ඇඟෑලුම් කමක් නොදැනේ.  ඇයගේ නව පෙම්වතා බයිසිකල් රේස් කරුවෙකි.  ඔහුගේ මුදලින් බයිසිකලය හදාගත් නව පෙම්වතා සියළු බයිසිකල් කරුවන් පරදවමින් දිණුම් කනුව පසු කරනු ඇය බලා සිටී.


නැන්දාගේ දියණිය වන රසාදරී හා විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුළු වීමට බලා සිටින ඔහු අතර ඇත්තේ "සහෝදර ප්‍රේමයකට වැඩි, ප්‍රේම සම්බන්ධයක් නොවන සම්බන්ධයකි".  මෙම සම්බන්ධය දෙදරා යෑමට හේතුවන්නේ ඉඩම් පිළිබඳ ප්‍රශ්ණයකි.  වැඩිහිටියන්ගේ ආරාවුල් මේ දෙදෙනා තනිකඩ කරයි.  මුල් කතා තුන හා මේ කතාවේ වෙනසකට ඇත්තේ මේ දෙදෙනා තවමත් තුරුණු වියේ පසු වීමයි.


වල් අඹ හි කතා නායකයාද එක් ආකාරයක "තනිකඩයෙකි".  ඔහු විවාහ වී වැඩිමහල් වූ දරුවන් සිටින අයෙකු වුවද ඔහුගේ නිවස තුල දැන් ඔහුට සැපයක් නොමැත.  ඔහු සතුට සොයන්නේ ඔහුගේ නිවස අසල ඇති තනිකඩයින් වෙසෙන නේවාසිකාගාරයකට ගොස් ඒ තනිකඩයින් හා සාමීචියේ යෙදීමෙනි.  ඔහුගේ දියනියගේ මංගල්‍යයට වෙහෙසෙන්නේ ඔහුගේ බිරිඳයි.  පිටරට විවාහ වී සිටින ඔහුගේ පුතා මෙම මංගල්‍යයට පැමිණේ.  ඔහු නැවත පිටරට නොගොස් තනිකඩයෙකු වීමට අවශ්‍ය බව තම පියාට දැන්වූ වේලේ ඔහු එය අනුමත නොකරයි.  තම පුතා නේවාසිකාගාරයේ වෙසෙන තනිකඩයින්ට හඳුන්වා දීමට වූ ඔහුගේ මුල් කැමැත්ත ඔහු පලවා හරී. 


ගිරිකුළු හි තනිකඩයා තැපැල් මහත්තයාගේ පවුලට හිටින ලඟම ඉතවතාය.  වැල්ල අයිනේ රමණීය පෙදෙසක සිට උඩරට ගම්මානයකට තැපැල් මහත්තයාට මාරුවක් ලැබෙයි.  මේ ගැන අපේ තනිකඩයාගේ හිත අමනාපය.  ඔහු තැපැල් මතතාගේ පවුල සමග කොළඹ දක්වාම ගොස් ආපසු එයි.  උඩරට ගම්මානයද ඉතා රමණීය පෙදෙසෙකි.  තැපැල් මහත්තයාගේ පුතාට ඉංග්‍රීසි ඉගැන්වීමට ගෙදරට ගෙන්නාගත් ගුරුවරයා සමග තැපැල් මහත්තයා වාද විවාද වල පැටලෙයි.  අපේ තනිකඩයාද ටික කලකට පසු තැපැල් මහත්තයා කරා පැමිණේ.  එහෙත් ඔහුගේ තැනට වෙනෙකෙක් හතුරට සිටී.  මේ නිසා අපේ තනිකඩයා ඉංග්‍රීසි ගුරුවරයාට හිතවත් කම් පායි.  රට පිලිවෙලක් නොමැතිව නවීකරණය වී ඇති මේ කාලේ, ඒ කාලේ තාමත් තිබෙනවා නම් කොතරම් හොඳද යන සිතුවිලි අතර නිතරම සිහින දකින මට ඒ කාලේ සිටි මේ මිනිසුන් කොතරම් සතුටින් සිටින්නට හැකි වූවත් මොනයම් මතබේදයක් මත හෝ අමනාපයෙන් සිටීමට මඟක් සොයා ගන්නා බව දැකීම සිහින වලින් අවදිවීමකි. 


මල් නැති උයන මේ කතා හතෙන් මා තදින්ම සිත්ගත් කතාවයි.


මල් නැති උයනේ තනිකඩයා අපට හමුවන්නේ ඔහුගේ පියාගේ මලගමට පැමිණි ගමේ අයගේ සිතුවිලි තුලිනි.  ඔහුගේ මියගිය පියා ගමේ ප්‍රභූවරයෙකු වන අතර ඔහුට සහෝදරයින් දෙදෙනෙක් සිටී.  ඔහු මැදියා හෙවත් මද්දුම මහත්තයා ය.  අපට කතාව කියා දෙන්නේ ගම හැරදා කොළඹ ගිය මියගිය ඉස්කෝලේ මහත්තයාගේ ගෝලයෙකි.  71 කැරැල්ලේ සැක කරුවෙකු හැටියට ගෙදරටම විත් පොලිසියට ගෙන ගිය ලැජ්ජාවෙන් පසු මද්දුම මතත්තයා ගමට ආපසු නො එයි.  ඔහු සමසමාජ පක්ෂයෙන් වෙන්වූ කුඩා පක්ෂයක කටයුතු වෙනුවෙන් තම මුළු කාලය යොදවයි. එම පක්ෂ කටයුත්තකට ඉන්දියාවට ගිය ඔහුට තම පියාගේ අවමංගල්‍යයට ඒමටද නොහැක.  ඔහුගේ සහෝදරයින් දෙදෙනා බිස්නස් කරන ගමෙන් පිට වසන වෛද්‍යවරයින් දෙදෙනෙකි.  ඔවුහු මලගමට පැමිණ සිටියද ගම්මුන් අතර ඔවුන් ගැන ප්‍රසාදයක් නොමැත. 

"ගමෙන් පිටට එක කතාවකට වැඩිය දෙන්න වුවමනාවක් නෑ.  මම දොස්තරලා දෙන්නත් එක්ක අද රෑට කතා කරනවා" යි වෙද මහත්තයා අප සමග ගේට්ටුව දෙසට එමින් කීවේය."

මද්දුම මහත්තයාගේ පැරණි පෙම්වතිය අවමංගල්‍ය කොමිටියේ සභාපති වෙදමහතාගේ දියනියයි.  ඇය අපට හමුවන්නේ මෙසේය.

"මට වැඩිකාලයක් වෙද ගෙදර හුදකලාව තැවෙන්නට ඉඩ නොලැබිණ.  හදිසියේම ආලින්දයෙන් මතුවූයේ දෙවඟනකගේ බඳු රූපකායකි.  වෙද මහත්තයාගේ එකම දියණිය වූ ඇය දුටු සැණින් මම බංකුවෙන් නැඟිට සිට ගතිමි.  කෝපි බන්දේසිය රැගෙන මා වෙත සම්ප්‍රාප්ත වන ඇයගේ දෙපා අල්ලා වඳින තරමේ ආවේගයක් මා තුල උපන්නේ ය.  විපුලසේන ඇය හැඳින්වූයේ සුදු නෝනා යන ස්නේහබර නාමයෙනි."

"මද්දුම මහත්තයා සිරි කාලකණිණියෙක්! ... යි විපුලසේන සුදු නෝනා වෙතින් දෙඇස් ඉවත් කර නොගෙනම කීවේය."

[මෙම "සිරි කාලකණ්ණියෙක්" යන්න මට අසාපුරුදු දෙයක් නොවින.  එය මුද්‍රණ දෝශයක්ද (කණගාටුවට මෙම පොතෙහි සුළු මුද්‍රණ දෝශ තිබේ.) නැතහොත් මෙවැනි ව්‍යවහාරයක් තිබේ දැයි සොයා බැලීමේදී සිරි කාලකණ්ණි ජාතකය හමුවිය.  ව්‍යවහාරයේ බහුලව ඇති "පිංගුත්තරයා" මෙතැනට වඩා උචිත බව මගේ හැඟීමයි.  

මද්දුම මහත්තයා පිංගුත්තරයෙක්!]

පැහැදිලි ලෙසම සුදු නෝනාට ගමෙන් වෙන කෙනෙකු සොයා ගැනීමේ අපහසුවක් නැත.  

මට හිතෙන විදිහට සුදු නෝනාද තමන් ගේ හිතේ හැටියට තීරණ ගතහැකි ස්වාධීන චරිතයකි.  එනයින් "මද්දුම මහත්තයාගේ පැරණි පෙම්වතියක් වූ ඇය විවාහ වන වයස පසු කොට සිටියාය." යන කියමන ගමෙහි ඇති ගතානුගතිකත්වයට ඇය පෙනෙන අයුරුය.  මට හිතෙන හැටියට ඇය විවාහ වන වයස පසු කොට නැත.  ඇයට වුවමනා නම් අපට කතාව කියන්නා හෝ විපුලසේන හෝ වෙන අයෙකු හෝ සමග ලෙහෙසියෙන්ම විවාහ විය හැක.  මෙම කියමන "නරියා සහ මිදි වැල" වැනි කතාවකි.

මිය ගිය ඉස්කෝලේ මහත්තයා තම ජීවිතයේ අවසාන කාලයේ දී "තනිකඩයෙක්" වූවෙකි.  

"දුක් නොවිඳ" මියගිය නමුදු අවසාන කාලයේ දී ඉස්කෝලේ මහත්තයා දූ දරුවන්ගෙන් දුරස්ථව, හුදෙකලාව කාලය ගෙවූ බව ගමට රහසක් නොවීය.  ඔහු කඩපිල්වල නිකරුණේ බලා සිටියේ ය.  සෑම ඉරිදාවකම කඩමණ්ඩියේ පැවැත්වූ පොළෙහි එහා මෙහා යමින් රස්තියාදු වුණේ ය.  අමුතු ඇසුරක්, හදිසි සම්ප්‍රාප්තියක් බලාපොරොත්තුවෙන් මෙන් මා ඔය තොටුපොළේ රැඳී සිටියේය.

මා වඩාත්ම සිත් ගත් දෙබස ඇතිවූයේ මිතුරන් දෙදෙනා අතරය.  මෙම සංවාදය තුලින් එරික් ලංකා නවකතාවේ ඉතිහාසයට අප ගෙන යයි.

පනහ හැට දශක දෙකේ සිංහල නවකතාවේ නිරූපනය වුනු බෝධිසත්වයාට මොකද වුනේ?  ගම්පෙරළියේ තිස්ස, විරාගයේ අරවින්ද, යළි ඉපදුණු රණතුංග, හෙවනැල්ලේ ජිනදාස, ...

මගේ කතාව ඇසූ විපුලසේන මා දෙස බැළුවේ මා දවා කළු කර දමන කෝපයකිනි.

උන්ද?... ඒ හීරළුවෝ, සල්ලාලයෝ, පාදඩයෝ, නෂ්ටකාමකාරයෝ, හෙවනැලි ඇද උන්, මධ‍යම පංතියේ ලොකු පුතාලා, දෙලොවට නැති යක්කු, ජපන් කාම කතාකාරයෝ ... ඔය සනුහරේම දැන් මිය පරලොව ගිහින්.  බොරු නවකතා ලියලා උන්ට පණ දෙන්න එපා.

"බලාගෙන ගියාම මද්දුම මහත්තයා කියන්නේ ශාස්තෲ වරයෙක්. එයාගේ ඒ ගමන යුගාන්තයේ මාලින්ගේ ගමනට වඩා සම්පූර්ණයෙන් වෙනස්." යි මම කීවෙමි.

මද්දුම මහත්තයා ගැන තෙරුම් නොගෙන් අපිට අප ගැන තේරුම් ගන්න බෑ.  උන් තමයි ෂඩ් සාස්තෲවරු, පරණ උන්ට වගේම මේ ශාස්තෲවරුන්ටත් අනුගාමිකයෝ ඉන්නේ ටිකයි.  ඒ නිසා පෙනුම අඩුයි.

"ඕකද ඔය ලියන්න හදන නවකතාව?" විපුලසේන උපහාසයෙන් ඇසුවේ ය.

මගේ නවකතාවට පිටදුන් කාරණා හා ධාරණා පිළිබඳව මම විපුලසේනට වහවහා අනාවරණය කලේ ඔහුගේ ප්‍රතිකියා පිළිබඳව අබ මල් රේණුවකුදු තැකීමක් නොකරමිනි.

අභීත හුදකලා ප්‍රයත්නයකට අවැසි ජවය මා තුළ ඉපදී තිබිණ.  විලම්බ්භීත හාමු හෙවත් දොන් කුහෝට්ගේ වික්‍රමයන් මට සිහිපත් විය.

මෙම විශිෂ්ඨ කෙටිකතා තුල පැය ගනනක් වුවද ගිලී සිටිය හැක.  මම මේ සටහන ලියන අතර මෙම කතා දෙතුන් වරක් කියැවීමි.  ඒ සෑම වතාවකම මීට කලින් නොදුටු කෝණයක් හෙලි විය. එයම මෙම කතා වල විශිෂ්ඨත්වයේ ලකුණකි.  


Saturday, September 11, 2021

Project Hail Mary

Author: Andy Weir
Publisher: Ballantine Books 2021


The distance unit of the following coordinate system is 1 light year (Ly). 
The sun is at the origin of the coordinate system.  The star \(\alpha\)-Centauri is (roughly) at \((4, 4, 0)\), \(o^2\)-Eridani (also known as 40-Eridani) is at \((8, -13, -10)\) and \(\tau\)-Ceti is at \((0, -2, -12)\).  The distance between the sun and \(\tau\)-Ceti is approximately 12 Lys, the distance between the sun and the \(o^2\)-Eridani is approximately 17 Lys, and the distance between the the \(o^2\)-Eridani and the \(\tau\)-Ceti is approximately 10 Lys.


\(\tau\)-Ceti has 5 planets and  \(o^2\)-Eridani has one planet.




References: 


(1) The coordinates of the stars are guessed by looking at the the Star Map given in the following site.


http://www.atlasoftheuniverse.com/50lys.html



(2) Somebody asked this question at Stack Exchange Astronomy site on January 8, 2018.


https://astronomy.stackexchange.com/questions/24426/distance-between-stars-epsilon-eridani-and-tau-ceti 



The sun is losing its luminosity at an alarming rate.  At this rate the Earth will reach another ice age in the very near future (in a few years) and it is estimated that the population of the world will decrease by nearly \(90\%\) due to severe climate conditions.  It has been observed that all nearby stars are also losing luminosity at a similar rate except the star \(\tau\)-Ceti.  It has been also observed that the reason why the sun is losing energy rapidly is an arrival of a previously unknown energy absorbing life form.  These life forms travel between the Sun and Venus.  A probe sent to intercept this life form collects a sample and brings it back to Earth for examination.  Scientists soon discovered that the new life form goes to Venus to breed by simulating the conditions of the Venus atmosphere in the lab.  If we cannot stop the growth of this life form, then the Earth is doomed.   Why is \(\tau\)-Ceti not affected?  Can we find out how \(\tau\)-Ceti is surviving, and then use that knowledge to stop or manage the growth of this life form?


Andy Weir’s third novel is probably the best novel he has written so far.  It is a fascinating story.


P. s. You can read about Venus life finder mission study in this report.

Wednesday, September 8, 2021

හඳ සාක්කි කීම

කතෘ: මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ
ප්‍රකාශක: සරස 2010


වික්‍රමසිංහ මෙම කෙටි කතා පොත ලියා ඇත්තේ 1946 දීය.  ඒ කාලයේ ගම් පැතිවල පාරවල ගිය කරත්ත ප්‍රමාණය වාහන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩිය.  (කොලඹ හා ආසන්න පැතිවල පවා අතුරු පාර වල වාහන වැඩිවෙන්නට පටන්ගත්තේ 1977 න් පසුවය. හෝර්ටන් ප්ලේස් 1977ට පෙර වාහන තදබදයක් තිබූ පාරක් නොවේ.  වාහන ගියේ ඉඳ හිටය.  බොරැල්ල හා බොරැල්ල අවට ප්‍රදෙශයේ කලර් ලයිට් තිබුනේ එකම එක් ස්ථානයක පමණි.  ඒ කාසල් වීදිය ඉවර වෙන තැනත්, හෝටන් ප්ලේස් පටන්ගන්නා තැනත්, හා බොරැල්ලනාරාහේන්පිට පාර හමුවෙන තැනත් පමණි.  දැන් දවාලට හෝටන් ප්ලේස් කාර් පාක් එකක් මෙන් වාහන වලින් පිරී ගොස් ඇත.)  මේ කතා කියවිය යුත්තේ 1940ස් ගනන් වලට හැකි පමණින් මනස ගෙනයාමෙන් අනතුරුවය.


“ලේලී” කතාවේදී දුක් මහන්සියෙන් ධනවත්වූවෙක්ට ඒ නිසා ඒ කාලේ විඳින්නට වූ කරදර කැටිකොට ගත් කථාවකි.  ගමෙන් එකතුකොටගත් ලනු ඒ ගමෙහි සිටි තොග වෙලෙන්දාට විකුණා අරපරිස්සමින් පොහොසත්වූ කතෝනිස් පසුව තමාම තොග වෙලෙන්දෙකු සේ තවතවත් ධනවත් විය.  පසුව දුප්පත් වූ පළමු තොග වෙලෙන්දාගේ දුව තම ලේලී කර ගැනීමටද කතෝනිස් ධනවත් වී සිටියේය. එහෙත් ඒ ධනවත් කමත් සමගම පවුලේ අසමගිකම් වැඩි වෙන්නට පටන් ගත්තේය.  ලේලී කපටිකමින් ගමේ මිනිසුන්ගේ සිත තමන්වෙත හරවා ගන්නා ආකාරය අපූරුය.


සුද්දාගේ කාලයේ ධනවත් වූ පවුලක පුත්‍රයා එම පවුලේ ධනවාදී හා සුද්දන්ට ගැති ප්‍රතිපත්ති වලට එරෙහිව කැරලි ගසයි. ඔහුය එම කතාවේ “සමාජ වාදියා”.  මෙය දැන් කාලේට හරියන කතාවක් දැයි නොදනිමි.


හඳ සාක්කි කීම තුලින් මුහුද අයිනේ ගරාවැටුනු ගෙයකට අරක්කු බීම සඳහා එක්වුනු පස්දෙනෙකුගේ කයිවාරු අතරින් එක් කතාවක් දිග හැරයි.  මේ ආකාරයේ ගරා වැටුනු ගෙවල් 1970 ගනන් දක්වා දකුණේ මුහුද අයින් වල මා දැක ඇත.  දැන් එවැනි ගෙවල් තියා පාරේ සිට මුහුදු වෙරල වුවද දකින්නට ලැබෙන්නේ ඉඳ හිට ය.


ඉගෙනීමට දක්ෂ තරුණ භික්ෂුවක් පන්සලේ හවසට දකින්නට ලැබෙන රාගය අවුස්සන දේ මගින් පෙළෙඹවීමට නතු වීම නිසා වෙන අබැද්දියක් "තරුණ භික්ෂුව" කතාවෙන් හෙලි වේ.  මෙය නම් වර්තමානයේත් සිදුවිය හැකි කතාවකි.


මෙහි ඇති හොඳම කතාව මුදියන්සේ මාමා ය.  ඒ කාලේ ධනවත් වූ පවුලේ කෙනෙකු ගැන පවුලේ අනෙක් ඥාතීන් ආඩම්බර වීමත්, එම ධනපතියාගෙන් උපදෙස් හා උදව් බලා පොරොත්තු වීමත්, එම ධනපතියාට එම අපේක්ෂා ඉටු කිරීමට නොහැකි වීමත් හරහා පවුල් අවුල් වීමක් මෙම කතාවෙන් හෙලි වේ.  අමරසේකරගේ ගමණක මුල පොත් පෙල කියෙව්වේ නම්, මෙම තත්වය එම කතා වලදීද දකින්නට හැක.  මෙම තත්වය තවමත් දකුණේ පවුල් අතර තිබේ දැයි නොදනිමි.  එහෙත් 1980 ගනන් දක්වා මෙම තත්වය තිබූ බව දනිමි.  


මවගේ අසනීපය සංකීර්ණ කතාවකි.  මවට ඇති අසනීපය කුමක් දැයි වෙදුන්, දොස්තර වරුන්, හා යකදුරන් දන්නේ නැත.  මෙම නොදන්නා අසනීපය සුවකිරීමට ඇගේ දූ දරුවන් සියළු අයුරින් වෙහෙසෙයි.  එහෙත් ඒ කිසිවකින් ඔවුන්ට ලෝකයාගෙන් හොඳක් අසන්නට නොලැබේ.  මෙය ලංකාවටම ආවේනික වූ කතාවකි.  දැන් කාලේ අසනීපය කුමක් දැයි සොයාගැනීමට හැකි තරම් විද්‍යාව දියුනු වූවත් ලෝකයාගේ සාධාරණ හෝ අසාධාරණ විවේචන නම් තවමත් පවතී.


හොඳ කෙටිකතා පොතකි. 


Monday, September 6, 2021

මඟ දිගට ජනකතා

කතෘ: ඩී. පී. වික්‍රමසිංහ
ප්‍රකාශක: සූරිය 2011


නුවර යුගයේ ජනකතා එකතුවකි.  කතුතුමා පාසැල් ගුරුවරයෙකුව සිටි කාලයේ දී නුවර පලාත් වල ඇවිද එකතු කරගන්නා ලද ජනකතා එකතුවකි. ඔහු මෙම කතා එකතුකර ගෙන ඇත්තේ 1930 ත් 1960 ත් අතර කාල වකවාණුවකදීය.  

සේන තෝරදෙණිය ලියූ හඳුන්මල් කඩුල්ල නවකතාවේදී ගාමිණී දිසානායකගේ මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී උඩරට වැසියන්ගේ අදහස් විමසීමකින් තොරව ක්‍රියාකල බවත්, ඓතිහාසික වටිනාකම් ඇති ස්ථාන ජලයෙන් යටවූ බවත් සඳහන් විය.  මෙහි එන එක් කතාවකදී උමාඔය මහවැලි ගඟට එක්වන ස්ථානයට මඳ දුරක් පහලින් පිහිටි "රන්ටැඹේගල" මහවැලි ගඟෙහි ඇති ඉතා විස්මය ජනක ස්ථානයක් ලෙස කතුවරයා හඳුන්වයි.  අඩි 10 ක් හෝ 15 ක් පමණ පරතරය ඇති ගල් කුළු දෙකක් අතරින් මහවැලි ගඟේ සම්පූර්ණ ජලස්කන්ධයම ගලා බැස ගොස් ඇත. එතැනින් වර්ෂයකට ජල අඩි අක්කර කෝටි 34 ක් ගලා බැසි බව වාරි ඉන්ජිනේරුවන් ගණන් බලා තිබිණ.  මෙම විස්මයජනක ස්ථානය දැන් මහා ජලාශයකින් යටවී ගොස් ය.


මෙම කතා තුලින් උඩරට රජදවස ජනජීවිතය, ඔවුන්ගේ විස්වාස, ඔවුන් ඇදහූ දෙවිවරුන් ගැන සාමන්‍ය දැණුමක් ලබා ගත හැක.  මෙම පොතත් අනෙක් උඩරට ඉතිහාස පොතුත්, උඩරට ඉතිහාසය වටා ලියැවුණු හොඳ නවකතාත්, එක්ව ගත් කල එම සාමාන්‍ය දැනීම වඩවා ගත හැක.


කියවන අතරේ කතාවල සඳහන් සමහර කරුණු ගැන සොයමින් රසවිඳි පොතකි.

Friday, September 3, 2021

කුමර කොබෙයි

කතෘ: ශමෙල් ජයකොඩි
ප්‍රකාශක: විදර්ශන 2019


කැනඩාවේ වෙසෙන, "තනිකඩ", මැදිවියේ, සිංහල ගැහැණුන් තිදෙනෙකු වාහනයකින් මහාද්වීපයක් හරහා යන අතර කෙරෙන සංවාද තුලින් ඔවුන් තිදෙනා ගැන කියවන්නාට යම් අවබොධයක් දෙන්නට උත්සාහ කරන නවකතාවකි මෙය.  (යමෙක් මෙයින් එක්කෙනෙක් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ(ඇමරිකාවේ) වෙසෙන කෙනෙක් යැයි කියන්නට පුළුවන.  එහෙත් කතුවරිය එම චරිතය ඇමරිකාවේ දශක  ගනනාවක් විසූ තැනැත්තියක් බවට මේ කතාවේදී කොහෙත්ම ඔප්පු කර නැත.)  


මොවුන් තිදෙනාම ආර්ථිකව ස්වාධීන නමුත් (එනම් ඔවුන් තවත් කෙනෙකුගේ උදව් උපකාර නැතිව ලෝකයේ ජීවත් විය හැකි යහමින් මුදල් ඇති අය මුත්) අනෙක් සෑම අතකින්ම ස්වාධීන නැතමොවුන් තිදෙනාම පිරිමින්ගේ අතකොළු බවට දැන හෝ නොදැන පත් වී ඇතදෙදෙනෙක් විවාහ වීම තුලින් බැට කා සමාගම් වලින් ඉවත් වී සිටින මුත් අවිවාහ වී නැතමේ දෙදෙනා තවමත් ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ ඇති මොකක් හෝ හිඩසක් වසා ගැණීම සඳහා දීර්ඝ කාලීන ඇසුරක් පිරිමින්ගෙන් පතයි.  (මේ දෙදෙනාගේ කතා වලින් එවැනි දීර්ඝකාලීන ඇසුරක අවශ්‍යතාවයක් මට නොපෙනෙයි.)  


(ඇමරිකාවේ සිටිනවායැයි කතුවරිය කියවන්නන් රවටන්නට හදන) තුන්වෙනියා ස්වාධීන වීමට කොතරම් ඉඩ ඇතත් ස්වාධීන වීමට කිසිදු උත්සාහයක නොයෙදෙන්නියකි.  ඇයගේ චරිතය තනිකරම අඳෝනාවකි.  තමන්ට ගැලපෙන, දීර්ඝකාලීන සමාගමකට අකමැත්තක් නැති, එහෙත් විවාහ වීමට නොකැමැති සිංහලයෙකු අතහැර, නොයෙකුත් නීතිමය කරදර ඇති, මිනිහෙක් නැති දරු පවුලක් බලා ගන්නා, පවුලේ ලමයින් ඔහුට තාත්තා කීමට තරම් ලඟ ඇසුරක් ඇති, සිංහල මිනිසෙකු සමග විවාහ වීමට පැතුම් පුරයි.  ඇය සඳහා හේතුවක් හදාගෙන සිටී.  ඇයට දරුවෙක් වුවමනාය.  සඳහා සිංහල මිනිසකු බැඳිය යුතුය.  මැය සිංහල මිනිසුන් වැඩිහරියක් සිටින ලංකාවේදී සිංහල මිනිසකු සොයාගැනීමට නොහැකිව, සිංහල මිනිසුන් එතරම් නැති උතුරු ඇමරිකාවේ සිංහල මිනිසෙකුම හෙවීම අතාත්වික ක්‍රියාවකි.  මේ නිසාමදෝ අහුවුනු වැලේ එල්ලී සිටීමට දඟලන ඇයගේ ක්‍රියා කලාපය ශෝකී ජනකය.


මොවුන් තිදෙනාම මැදිවිය පසුකරන්නට ලංවීත් ලංකා පිරිමින්ම පමණක් සෙවීම අසාමාන්‍යය.  තිදෙනාගෙන් එක් අයෙක් පමණක් මෙම බැඳීමෙන් නිදහස් වන්නට උත්සාහයක යෙදේ.  එනයින් බලන කල මෙය ෆැන්ටසි ශානරයට අයත් නවකතාවක් ලෙස මට හැඟේ.  මොවුන් තිදෙනා ජීවත් වෙනවා යැයි කියන ජීවිත ඇති කිසිම ලංකා ගැහැණියක් මට හමුවී නැත.  මොවුන් තිදෙනා ජීවත් වෙනවා යැයි කියන ජීවිත ඇති ඇමරිකන් ගැහැණියක් මට හමු වී නැත.  බොහෝමයක් ඇමරිකන් ගැහැණුන් මොවුන්ගේ ජීවිත වලට සම්බන්ධ පිරිමින්ගේ හැසිරීම් මොහොතකටවත් ඉවසන්නේ නැත.  එබැවින් මෙය ෆැන්ටසි ශානරයේත් පිටස්තර එකක් (outlier) ලෙස කිව හැක.


මොවුන් තිදෙනාම නූගත් (the correct word is ignorant) හා ජාතිවාදී අයවලුන් බව ඔවුන්ගේ කතා බහෙන් පැහැදිලිය.  සමහර විට කතුවරිය ට අවශ්‍ය වූයේ එවැනි චරිත තුනක් අපට හඳුන්වා දෙන්නට විය හැක.


මේ පොතහි ඇති "වැරදීම්" (මෙයට වඩා උචිත සිංහල වචනයක් සිහි වෙන්නේ නැත.) නිසා කියැවීම මා හට ඉතා කරදර කාරී එකක් විය.  මෙම වැරදීම් තුන් කොටසකට බෙදමි.  (1) Nonsensical statements (විකාර ප්‍රකාශ), (2) Meaningless or difficult to believe statements (තේරුමක් නැති හෝ වටහා ගන්නට අමාරු ප්‍රකාශ), සහ (3) Statements that make my skin crawl (අප්‍රසන්න වචන භාවිත).  මේ කතුවරියගේ මේ අප්‍රසන්න වචන භාවිත නිසාම මීට කලින් කියැවූ ඇගේ "වීනස්ගේ උපත" මගේ සිත් ගත්තේ නැත.



විකාර ප්‍රකාශ (Nonsensical statements)


(N1) (page 45) 

ඇත්ත.  මම යුදෙව් කෙනෙක්... යුදෙව් අය තරම් සම්ප්‍රදාය රකින අය මේ ඇමරිකාවේ තවත් නැහැ. (ටිකක් අතිශයෝක්තියක්, නමුත් සාමාන්‍යයෙන් ඇත්ත.)  මගේ අම්මා යුරෝපයට ගිහින් ආච්චිලා සීයාලාගේ ඇට කටු, මරලා වළ දාපු තැන්වලින් ගොඩ අරගෙන ආදාහනය කරලා අළු ටික මෙහාට ගෙනාවා. (සම්පූර්ණ විකාරයක්. යුදෙව්වන් ආදාහනය නොකරයි.)



(N2) (page 64) බ්ලූබෙරි සමාජයේ අය බඩු ගන්නේ සාමාජික කාඩ් පතක් ඇවැසි ලොව උසස්ම තත්වයේ පාරිභෝගික භාණ්ඩ විකිණෙන කොස්කෝ සුපිරි වෙළඳ සැලෙනි.  (මමබ්ලූබෙරි සමාජයක්”  ගැන දන්නෙ නැත.   නමුත් කොස්ට්කෝ (Costco) හි බොහෝ සාමාජිකයින් සාමාන්‍ය පුද්ගලයින් ය. එය “සුපිරි වෙළඳසැලක්” නොවන අතර ඔවුන් විකුණන දේ ලෝකයේ හොඳම ඒවාද නොවේ.)


(N3) (page 64) 

උපන් රට ඉස්සරහට දැමූ විට ඕනෑම මෝඩ වැඩකට වුනත් මේ සුද්දන්ගෙන් ගෞරවාන්විත සැලකිල්ලක් ලැබෙන්නේය.


(N4) (page 74) අරුන්දතීට ඇමරිකානුවන්ගේ සිත් පැහැර ගන්නා ස්පාඤ්ඤ ගැහැනු රුව සෑහෙන තරමකට සතු විය.


(N5) (page 99) නෙබ්‍රස්කා යනු තුන්වෙනි ලෝකයේ රටවලට ශිෂ්‍යත්ව ප්‍රදානයටම පිහිටි මුඩු බිමක්යැයි මා දැන ගත්තේ එහි පැමිණි පසුවය.


(N6) (page 101) මා පුහුණුව ලබමින් සිටි සරසවියද, නගරයද ඔළුව උස්සාගෙන සිටියේ විදේශික සිසුන්ට පින්සිදු වෙන්ටය.


(N7) (page 101) ඇයි නැත්තෙ?  අතේ ඉතිරි කරගත්ත සල්ලි වියදම් කළේ මාස තුනකට සැරයක් ලංකාවට ගිහින් එන්න ...  (මාස තුනකට සැරයක් ලංකාවට යන්න උපාධිධාරී ශිෂ්‍යයෙකු ලෙස සහ උපාධිධාරී ශිෂ්‍ය ආදායම මත?)


(N8) මගේ පියා මගේ විවාහය ගැන උනන්දු නොවෙන්නේ මගේ සහෝදරයා තරහා කරගන්න ඇති අකමැත්තටය.


(N9) ඇමරිකානු ආණ්ඩුව එරට මිනිසුන්ට කරන ගෞරවයක් ලෙසට පාන්, කිරි, බිත්තර යන අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ තුනේ මිල අඩුවෙන් තබන්නට උත්සාහ ගත්තේය.


(N10) (page 135) (මොවුන් Illinois වලට ඇතුළු වූවා පමණි.  දැන් ඔවුන් I-80 හී සිටිය යුතුය.) සෑම නිවසකම කවුළුවලින් පහළට දේදුන්නක හැඩයට ඇමරිකානු කොඩි එල්ලන්නට දමා ඇත්තේ එය ඒබ්‍රහම් ලින්කන්ගේ ගම් පෙදෙස නිසායැයි නිර්මලා කීවාය.


(N11) (page 136) ගත වුණු කාලයට ඇමරිකාවේදී මගේ ජීවිතය මට පහසු නොවුණේ වෙන කිසි දෙයක් නිසා නොව, එරට පිරිමින්ද ගැහැනුන්ද කිමිදෙන ඒ නිනව්වක් නැති (මරිජුවානා) මත්වීමේ කලාව නිසාය.


(N12) (page 137) අනේ ඉන්දිකා...ඔයාට කවදාවත් ඇමරිකන්කාරියෙක් වෙන්න බැහැ. ඔයා එක වතාවක්වත් ගංජා බීලා නැති තාක් කල් ...


(N13) (page 138) බම්බුව...ඇමරිකානු සංස්කෘතිය පෝෂණය වෙලා තියෙන්නේ වෙන මොහොතකින්වත් නෙමෙයි...ගංජා ගහන එකෙන්...


(N14) (page 138) ඔව් ඉතින් ... මේ රටවල හැටියට නම් කලාව පෝෂණය වෙන්නේ අබිං උරන තරමට තමා.


(N15) (page 159) මම ආවේ මොස්කව්වල පාඨමාලාවකට ලියාපදිංචි වෙලා...ශිෂ්‍ය වීසා හදාගෙන... එතැනින් මාව බාර ගත්ත මොස්කව් හාදයා හොරට වීසා හදලා මාව මොන්ට්‍රියල් එව්වා.


(N16) (page 187) (මොවුන් දැන් සිටින්නේ Iowa City සිට Denver යන අතර I-80 හී අයොවා ප්‍රන්තයේ අග හෝ නෙබ්‍රස්කා ප්‍රාන්තයේ මුල) පාර අද්දර පීච් වත්තක් දුටු අරුන්දතී වාහනේ වේගය අඩු කරමින්, අතුරු පාරකට හරවමින් පලතුරු ගස් යාය අද්දර නවත්වන විට නිර්මලා දිගින් දිගටම විරෝධය පෑවාය.  අපේ පෙරදිග පෙනුම දුටු අයිතිකරු ඕනෑ දෙයක් කරගන්නට ඉඩ දී යන්නට ගියේය.  ඒ වතාවේ අරුන්දතී ඉදුණු ගෙඩි  හොයාගෙන පීච් ගස් යාය මැද්දෙන් ඉස්සරහට ඇවිද්දාය.  

(page 190) ඉදුණු පීච් ගෙඩි අත් දෙකෙන් පපුවට තුරුලු කරගේන් අප දෙසට එන අරුන්දතී මම දුටුවෙමි. 


(N17) (page 199) ඇමරිකාවෙ වැඩි හරියක් සාහිත්‍ය සම්මාන, සිනමා සම්මාන ගන්නේ ලෝකෙ වෙන කොහේ හරි ඉපදිලා මේ රටවලට ඇවිත් අමාරුවෙන් ඔළුව උස්සපු අය...


(N18) (page 261)  මේ වගේ කාන්තාර පැත්තක පදිංචි වෙලා ඉන්න අය ගේ හිත සතුටු කරගන්න දුමක් ඇද්දාට කමක් නැහැ කියලා නීතියක් දාන්න මේ ජනපදයේ ආණ්ඩුකාරයා හිතන්න ඇති.  (Eastern Colorado, east of Denver, is somewhat desert-like, but western Colorado, west of Denver, features beautiful scenery, and their route passes through this beautiful region. Even the statement without "කාන්තාර" is nonsense.)


(N19) (page 300) පහු ගිය කාලෙ ආණ්ඩුව සමලිංගික නිදහස ප්‍රසිද්ධ කළ නිසා දැන් මිනිස්සු ඒක මෝස්තරයක් කරගෙන ... මොන්ට්‍රියල් ටවුමේ සමහර සුදු ගෑනු එයාලගෙ පුත්තු ගැන මට කියනවා... මගෙ පුතාට ජෝඩු කරනවා.


(N20) (page 311) ඇමරිකන්කාරයින්ට මෙතැන කරන්න දාහක් දේ තිබුණට අපි වාගේ වැදගත්කමට හැදුණු ගෑණු කෙනෙකුට කරන්න තියෙන්නෙ අහිංසක කොටළුවෙක් එක්ක පින්තූරයක් ගන්න විතරයි.


(N21) (page 315) බම්බුව ... අපේ පෙනුම ගැන හිතන්න ඕනෑ නැහැ ... හැම වචනෙකටම කලින් එෆ් වචනෙ දාලා කතා කළාම ඉබේම ඇමරිකන්කාරයෙක් වෙන්න පුළුවන්.


(N23) (page 216) කැසිනෝ සෙල්ලමට ආ සංචාරකයන් සනසන්නට වට පිටාවේ කඩ සාප්පු ඇහැරගෙන සිටියේය.  (There are no casinos in Salt Lake City or in Utah.  Some people in Salt Lake City drive to Wendover in Nevada (about 100 miles) to play casino games.)


(N24) (page 334) සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කො යන්න හොඳම විදිහ ටැක්සියක් ගන්න එක ... (The taxi fare from Salt Lake City to San Francisco (one way) is about $2400 and it takes more than 11 hours to get there if you drive non-stop.  No one with a right mind would do this, because you can fly to San Francisco faster and much cheaper.  (Return tickets are available for $119 on September 2nd.)


(N25) (page 345) සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝහි මහා ප්‍රාතිහාර්යය වූ රතු පැහැ ගෝල්ඩන් ගේට් පාලම මැදින් ගොස් අපි නගරයේ හදවතට රිංගා ගත්තෙමු.  (You do not pass through the Golden Gate Bridge when coming from I-80. Instead, you can take I-580 to San Rafael and then head south to Sausalito to reach the Golden Gate Bridge. However, it's not a route that most people would choose.)




තේරුමක්
නැති හෝ වටහා ගන්නට අමාරු ප්‍රකාශ (Meaningless or difficult to believe statements)


(M1) (page 82) අධිවේගී මාර්ගයේ යන අතර සොරෝල් කියන නගරයකට අපි පිළිගන්නා දැන්වීම් පුවරුවක් මතු විය.

(මේ තිදෙනා මේ ගමන යන්නේ මොන්ට්‍රියොල් සිට සොල්ට් ලේක් සිටි බලාය.  (එනම් ඔවුන් ගමන් කරන්නේ බටහිර දිශාවටය.  මේ ගමන දවස් හතරකින් ( කියන්නේ ඉක්මනින්) යාමටද  ඔවුන් බලාපොරොත්තු වේ. සොරොල් තිබෙන්නේ ක්යුබැක් සිටි හා මොන්ට්‍රියෝල් අතරය. එනම්, සොරෝල් යාමට නම් මොන්ට්‍රියෝල් සිට නැගෙනහිරට යායුතුය.



(M2) (page 85) අපි අධිවේගී මාවත දිගේ නොනවත්වා ඔටාවා, ටොරොන්ටෝ නගර වලට උතුරු දෙසින් කැනඩාවේ ගම්බද හරහා බටහිරට ගමන් කරමින් සිටියෙමු.  (මොවුන් යන්නේ මොන්ටියොල් සිට ඩෙට්රොයිට් බලා 401 අධිවේගී මාර්ගයේය.  401 දිවෙන්නේ ඔටොවා හා ටොරොන්ටෝ ට දකුණිනි.)



(M3) (page 117) දේශ සීමාවේ වාහන පරීක්ෂාවේදී අපෙන් ඇසුවේ මරිජුවානා ගෙන යනවාද කියාය. කැනඩාවේ කංසා පාවිච්චියට ඉඩ ඇතත්, අප ඇතුළු වන ඇමරිකාවේ මිචිගන් ජනපදය තුල එය තහනම් බව මා දැනගත්තේ එවිටය.  (කව්ද මේක කියන්නේ?  ඇමරිකාවේ වසර දශක ගනනක් ජීවත්වෙන කෙනෙක් ය.)


(M4) (page 119) නිර්මලා ඊළඟ වීදියෙන් වමට ගෙන අයෝවා නගරය දෙසට ලකුණු කල ඊතලය දිශාවට හැරෙව්වාය. (මේ අය මේ වේලාවේ ඉන්නේ Detroit වලය. පොතේ මුලින් ඇති සිතියම අනුව මොවුන් ඇතුළු වන්නේ I-94 West අධිවේගී මාර්ගයටය.  එයට පලමුවෙන්ම හමුවන ප්‍රධාන නගරය Ann Arbor ය.  (ඊලඟ ප්‍රධාන නගරය Kalamazoo ය.) එනිසා දැන්වීම් පුවරුවේ තිබිය යුත්තේ I-94 West AnnArbor කියාය.)



(Iowa City වලට යාමට I-80 West මර්ගයට ඇතුළු විය යුතුය. I-94 ට I-80 හමුවන්නේ Chicago අසල දීය.)



(M5) (page 142) ඒ අතරේ අපි නගරයෙන් සමුගනිමින් නැවතත් අධිවේගී මාර්ගයට පිවිසුනෙමු.  (මොවුන් තවම සිටින්නේ චිකාගෝ හා අයෝවා සිටි අතර I-80 West හිය.  These are rural areas and there is no need to exit the highway to enter “cities”.  They seem to go to too many “cities” along the way.  This is not practical considering that they are on a tight schedule.  They have to travel from a place in Windsor (north of Detroit) to Iowa City, which is a distance of about 490 miles.  According to Google Maps, it takes about 8 hours if you drive non-stop.  They spent about an hour near the border, some more time watching an antique car parade near Detroit, stopped at the Visitor Center at the entrance to Illinois, spent some time somewhere in Illinois (2 hours from Chicago) in a “coffee bean” restaurant and therefore, they are probably looking at a 10-11 hour drive.)  


(M6) (page 145) ගමන අතරතුර දැනෙන නිදිමත පලවා හරිමින් මම ඉදිරිය බලා වාහනය එළෙව්වෙමි.  (This is a well known effect due to the monotony of long highways.  There are three drivers.  One should be talking with the driver in the front seat to help the driver to overcome the monotony of the drive.  If you feel sleepy, then you should stop the car, preferably at a rest area, and let someone else drive.  You do not drive if you feel sleepy.  ගමන අතරතුර දැනෙන නිදිමත පලවා හැරිය නොහැක.)


(M7) (page 151) මගේ අතින් වාහනයේ වේගය අඩුවී පිටුපසින් ආ වාහනයේ හැපෙන්නට ගිය නිසා එහි සිටි තරුණයෝ මහ හඬින් නළාව ශබ්ද කරමින්, අපට ඇඟිල්ලක් දිගු කරමින් අප පසු කලෝය.


(M8) (page 152) අහස කියන එක මුළුමනින්ම නිදි කිරා වැටන අතරේ උගුර තෙමා නොගෙන තව දුර යන්නට බැරි හැඟීමෙන් මම ඊලඟ හන්දියේදී වාහනය නවත්වන්නට සිතුවෙමි.  (මොවුන් තවම සිටින්නේ චිකාගෝ හා අයෝවා සිටි අතර I-80 West හිය.  They are taking this trip in the summer.  Sun goes down around 8.30 - 9:00 PM in Iowa in the summer.  That means they are on the road nearly 12 hours by this time.  This is a reasonable time period.  I am objecting to the use of the words ඊලඟ හන්දියේදී here.   Also my skin crawls for අහස කියන එක මුළුමනින්ම නිදි කිරා වැටන අතරේ)


(M9) (මොවුන් දැන් සිටින්නේ Iowa City සිට Denver යන අතර I-80 හී නෙබ්‍රස්කා ප්‍රාන්තයේ)  එකවරම වගේ අප ගමන් ගත් මාවත කුඩා නගරයකට හැරින.  යා යුතු පාර සොයාගත නොහැකිව වට පිට බලන අපේ ඉදිරියෙන් පෙනී සිටියේ දරු පිළිසිඳගැනීම් ගැන කියැවෙන සායනික දැන්වීම් පුවරුවකි.  (Unless they took an exit, there is nothing confusing about sticking to I-80.  Once they reach the boundary of Nebraska, they must take the I-76 exit.  But, that will take them to another highway.)



(M10) (page 229) සවස හය වන විට Denver නගරය හරහා නිර්මලාගේ පුංචි අම්මාගේ ගෙවල් පැත්තට හැරෙන්නට අපට හැකි විය.  (මොවුන් Iowa City යෙන් පිට වුනේ උදෑසනය.  උදේ 6 යැයි සිතමු.  Iowa City සිට Denver වලට දුර සැතපුම් 784 ක් පමණ වේ.  මෙම ගමන නොනවත්වා යාමට පැය එකොලහක් පමණ ගතවේ.  මොවුන් මෙම ගමන අතර තුර පීච් කඩන්නටද, අතරමග හාමුදුරු කෙනෙකුට දානය උයා දෙන්නටද, හා අතර මග ටවුන් හරහා යන්නටද කාලය ගත කලෝය.  එම නිසා මොවුන්ට හවස 6 ට Denver වලට එන්නට ඇති ඉඩකඩ ඉතාම අඩුය.)


(M11) (page 258 onwards) කතාවේ සඳහන් කරුණු මත, හා මුල් පිටේ ඇති මැප් එක අනුව, මොවුන් Denver සිට Salt Lake City දක්වා ගමන් ගන්නේ මෙසේය.  Denver සිට Green River දක්වා I-70 West දිගේ ගමන් කොට, එතැත් සිට Provo දක්වා US Route 6 දිගේද, Provo සිට Salt Lake City දක්වා I-15 දිගේද ය.   මෙම ගමන නොනවත්වා ගිය හොත් පැය අටක පමන කාලයකින් ගිය හැක.  



(M12) (page 261) (ගමන ආරම්භ කොට පැයකට පමන පසු ... එනම් සැතපුම් 60 - 65 ක් පමණ ගිය පසු) එදා දවස ඇතුලත සෝල්ට් ලේක් සිටි පැත්තට නොනවත්වා පැය දහයක ගමනක් අපට ඉතිරි වී ඇතත් වාසනාවට පාන්දරම ගමන ඇරඹූ නිසා කාලය ඕනෑවටත් වඩා අපේ අතේ විය.


(M13) (page 279) අප නැවතත් ගමන පටන්ගත් පසු මාර්ග සංඥා පද්ධතිය අපේ ගමන වයොමිං ජනපදය හරහා වැටුණු ප්‍රධාන මාවතට යොමු කල මුත්, අපි එයට කෙටි අතුරු පාරක යන්නට බල කලෙමු.  (I think they are at the point where they take Route 6.  But they are nowhere near Wyoming.)


(M14) (page 288) ඒ වන විට අප ගමන් කරමින් සිටියේ සෆාරි වාහන එලවන බිම් පෙදෙසක් හරහාය.  (This is not a nonsensical statement.  There is a Desert Thunder Raceway on US Route 191.  That means they are getting close to the junction where US191 and US 6 separate.   I need this information for future reference.)


(M15) (page 289) ඒ කාලෙ ඇමරිකාවේ රට මැද ජනපද පිහිටුවන්න ආවේ යුරෝපයේ රටවල අපරාධවලට හිරේ ගිහින් හිටිය මිනිස්සු කියනවානේ ... (There is no evidence to say European prisoners settled in the western or mid-western states.)


(M16) (page 292) විලේ ජල පෝෂණ පෙදෙස පසු කල අපට ඩෝසර මගින් සුදු පැහැති පස් කඳු කපමින් තිබෙනා තාවකාලික වැඩබිම් දැකගත හැකි විය.  ඔය ගෙනියන්නෙ ජිප්සම්... නිර්මලා කීවාය.  (This is not a nonsensical statement either.  The lake is the Utah lake and there are gypsum mining in the Provo area.  That means they have passed Provo and now they are in I-15.  The distance between Provo and Salt Lake City is 44.6 miles.  At that point they were less than one hour away from Salt Lake City.)


(M17) After passing the Desert Thunder Raceway (See M14)  and Gypsum mining near Provo (see M16), the whole chapter 22  and a part of chapter 23 (page 296 -  317) make no sense.  They were driving through the Navajo Nation and they were thinking of going to Las Vegas.



(M18) (page 309) (At the beginning of Chapter 23) සවස් වන විට රොකී කඳු වැටිය නැඟ කොලරාඩෝ ජනපදය ගෙවා යූටා ජනපදයට ඇද වැටෙන්නට අපට හැකි විය.  There are many ignorant statements about Navajo people and Native Americans in general in Chapter 23.



අප්‍රසන්න වචන භාවිත (Statements that make my skin crawl)


(S1) (page 14) අනේ ඉන්දිකා... මම හින්දා ඔයා අඬනවානම් මගේ ජීවිතෙන් මට ඇති වැඩේ මොකක්ද? (අවුරුදු 40 ස් ගනනක මිනිසෙක් අවුරුදු 40 ස් ගනනක ගැහැණියකට නොකියන කතාවක්.  ඇමරිකන් ගැහැනියකට ඔය කතාව කිව්වොත් එය cheesy කතාවක් ලෙස ගනන් ගනු නොඅනුමානය.)


(S2) (page 34) ආගන්තුක දේශයේ කවුරුන් මා පාගා දැමූවද ඉන්දුනීසියානු කෙල්ලෙකුට යට වෙන්නට මට නොහැකිය.  (ඇයි ? ශ්‍රී ලාංකිකයන් ඉන්දුනීසියානුවන්ට වඩා උසස් ? එය ජාතිවාදී කතාවක් වගේ.)


(S3) (page 64) බ්ලූබෙරි සමාජය


(S4) (page 116) මොන දේ මොන රටෙන් මිලට ගත යුතුද යන්න ඔවුන්ගේ රුධිරයට උරාගෙන තිබෙන සැටි දුටු මට ඒ ගැන පුදුම සිතින.


(S5) (page 116) ඔයාලා ඩිට්‍රොයිට්වල නවතින්නේ නැතුව දිගටම යන්න.  දැන් ඒ පලාතේ මෙකිසිකෝවෙන් ආව මිනිස්සු පදිංචි වෙලා... පිළිවෙලක් නැහැ. (Another racist statement.  This statement also belongs to the nonsense category.)


(S6) (page 119) කොහොමද පොලීසිය අපව අඳුනගත්තේ? අපි යන වාහනය ඒ තරමටම කැතද?  මම පුදුම වී වටපිට බැලුවෙමි.


(S7) (page 144) මා මගේ ආලයේ ජයග්‍රාහී යුගය සමරමින් සිටියා මිස මගේ අවට ලෝකය තටු සලමින් ආකාශයේ පියාඹන සැටි අමතක කර තිබිණ.


(S8) (page 160) ඇරත් බුබුළු දමන ජූලි මස සැන්දෑවක අපේ ගමන ඉදිරියට ඇදෙන අතරේ...


(S9) (page 221) ඔහු ... සිනමාවට මගේ ආත්මය පාවා දුන්නේය. 


(S10) (page 242) ජීවිතය ඇවැසි නම් උඩවැඩියා වැලක අමුණා රසවිඳින්නට හැකිය.  එය කතරක අතරමං කොට සයුරේ ගිල්වා විටින් විට දෝතට ගෙන ලස්සන බැලිය හැකිය. මඩේ ඔබා, ගඟේ පා කර සුන්දරත්වය දැකිය හැකිය.  මා දැන් කරනවාක් මෙන් එය නන්නත්තාර මිනිසෙකුගේ හදවතක සිරගත කර අභයභූමියකට මුදාහරින්නට හැකිය.


(S11) (page 253) ඔහුගේ ඒ කතාවෙන් මා දුහුවිල්ලක් වී අවකාශයට එකතු වුණු සැටි මට දැනිණි.


(S12) (page 256) නිර්මලාගේ කතාවෙන් අප දෙදෙනා පඩිපෙළ මත හිඳගෙන සිනාවකින් පිපිරුණේ ...


(S13) (page 264)  මම නිර්මලා ගැන ගැඹුරින් නොසිතූ අයකුය යන තිත්ත රස ගෙනාවේ මගේ ගැනම කේන්තියකි.


(S 14) (page 305) ගමේ අය ෆැක්ටරිය දිහා බලන්නේ ... ශුද්ධස්ඨානය එතන වගේ (වීනස් ගේ උපතෙත් ශුද්ධස්ථානයක් තිබින.)