Doctor Zhivago

Author: Boris Pasternak
Publisher: Pantheon Books, New York 1997

I went to see Doctor Zhivago when it was being shown at Majestic Bambalapitiya.  It was the old Majestic, situated on about half an acre of land. The large parking lot was surrounded by a wall with gates.  I was standing in the second class line hoping to get a ticket.  To give you an idea about ticket prices, a gallery ticket was Rs. 55 cents; a second class ticket was Rs. 1.10; a first class ticket was Rs. 2.25; an ODC (Ordinary Dress Circle) ticket was Rs. 2.75; and a BDC (Balcony Dress Circle) was Rs. 3.50.  Being still in school, I couldn't afford the high prices of the first class and beyond. 

Women did not have to stay in a line those days and therefore, they usually arrived just a few minutes before the show time.  The person behind the counter announced that the second class was sold out with just two people in front of me in the line. Then he said the gallery tickets were still available. I hesitated a little bit before deciding to get a gallery ticket. Apparently, all other classes were sold out, and a few very pretty girls who arrived late decided to purchase gallery tickets as well. I was just a 17-year-old going to an all-boys school and was very excited to sit among the most beautiful girls in the entire hall. 

Once the movie started and I was enchanted by Lara, I forgot all about the pretty girls. I was on cloud nine, soothed by Lara's theme. I do not remember how I got home. Probably, I crossed the Galle road in front of the Cinema Hall, walked up to Buller's road, crossed Buller's road at the Elasto sign, walked up to the bus stand, and got on either the 104 bus or the 154 bus and got down at Borella.  By the way, this was before N. M. Perera increased the bus fare by an අළුක්කාලක්.  The lowest bus fare was 5 cents and the ticket was 10 cents from Bambalapitiya to Borella.  (After fares went up by an අළුක්කාලක්, the lowest fare was 10 cents.)

All these thoughts rushed to me when I picked up Doctor Zhivago to read. Even though the story in the book is somewhat different from the story in the movie, I think the director captured Lara accurately in the movie, and Julie Christie was the ideal woman to represent the Lara character. I was mesmerized by the book, perhaps because of my fond memories of the movie. 

Western liberals were quick to promote the book as soon as they realized that the author could not get it published in the Soviet Union because of the content of the book. The book is a great book, but Western liberals went overboard when they offered the Nobel Prize for literature the following year to Pasternak. There was such a negative reaction to this offer in the Soviet Union, and Pasternak had to decline the offer. 

On the other hand, if the author managed to get it published in the Soviet Union, then there would be no brouhaha about the book in the West, no Nobel Prize, no movie, and perhaps, I may not get to know about the book at all. Therefore, there is a silver lining to that madness.

Ironically, Doctor Zhivago did not win the Academy Award for Best Picture; instead, it went to The Sound of Music. I have seen both movies, and, in my opinion, Doctor Zhivago is the superior film. Worse yet, Julie Christie won the Best Actress award, not for her role in Doctor Zhivago, but for a different movie called Darling in the same year.

If I cannot find the movie in a library, I may buy it, as I have a strong urge to see it again.

දඹදිව බෞද්ධ කලාව

කතෘ: ආනන්ද ගුරුගේ
ප්‍රකාශක: ගොඩගේ 2014

දඹදිව සහ ලෝකයේ වෙනත් තැන්වල ඇති බෞද්ධ විහාර, පිළිම, ලෙන්, හා චිත්‍ර කලාව පිළිබඳව ඉතා කෙටි විස්තර වලින් සමන්විත පොතකි.  ඊට අමතරව හින්දු හා මුස්ලිම් කලා ගැනද කුඩා සටහන් කිහිපයක්ද ඇතුළු කොට ඇත.  මේ බොහොමයක් තැන් වලට කතුවරයා ගොස් ඇති බවට හැඟීමක් කියවද්දී ඇති වේ.  මෙය පිටු 304 ක පොතක් වුවත් ලිපි ඇත්තේ පිටු 120 ක පමනය.  අනෙත් පිටු වැඩිහරියක ඇත්තේ කලා කෘති වල පින්තූර ය.

බෞද්ධ ඉන්දියාව ගැන පොත පත හා පත්‍රිකා කියවීම තුලින් තවම පිළිතුරු සොයා ගත නොහැකි ප්‍රශ්ණ කිහිපයක් මා හට ඇත. එයින් ප්‍රශ්ණ තුනකට පිලිතුරු තවම නොලැබුනත් ඒ සඳහා මීට කලින් නොකියවූ කෙටි විස්තර කිහිපයක් මෙම පොතින්ද ලබා ගත හැකි විය.  එම ප්‍රශ්ණ තුන කෙටියන් මෙසේය.

(1) දැනට භාර්හුට් නමින් හඳුන්වන ස්ථානයේ තිබූ බෞද්ධ සිද්ධස්ථානය වැදගත් ඇයි?

(මෙම විහාරය හා එහි තිබූ සෑය බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ  අග භාගයේදී ප්‍රදේශ වාසීන් විසින් මුළුමනිම විනාශ කොට ඇත.  වාසනාවකට මෙහි තිබූ කැටයම් හා කලා කෘති නොයෙකුත් කෞතුකාගාර වල ආරක්ශා වී තිබේ.)

(2) පැරණි අමරාවතී විහාරය වැදගත් වන්නේ ඇයි?

(මෙම විහාරයද බිරිතාන්‍ය යුගයේ අග භාගයේදී ප්‍රදේශ වාසීන් විසින් සහමුලින්ම විනාශ කරන ලදි.  ඉන්දීය රජය හෝ ප්‍රාන්ත රජය විසින් දැන් මෙම ස්ථානයේ නවතම ටෝකන් අමරාවතියක් ගොඩ නගා ඇත.  වාසනාවකට මෙහි තිබූ කැටයම් හා කලා කෘති ද නොයෙකුත් කෞතුකාගාර වල ආරක්ශා වී තිබේ.)

(3) දැනට ලෞරියා නන්දන්ගර් නමින් හඳුන්වන ස්ථානය වැදගත් වන්නේ ඇයි?

(පාඨලීපුත්‍ර නගරයේ සිට ලුම්බිනිය දක්වා තිබූ මාර්ගයේ මෙම ස්ථානය තිබේ.  මෙහි අසෝක රජතුමා විසින් ස්ථම්භයක් පිහිටුවා ඇත.  දැනට නොකැඩී ඉතිරිව ඇති ස්ථම්භ දෙකින් එකකි මෙය.)

මෙම ප්‍රශ්ණ වලට පිලිතුරු සමහර විට ත්‍රිපිටකයේ තිබෙන්නට ඉඩ තිබේ.  ත්‍රිපිටකය ඉතා ප්‍රවේශමින් කියවීම මගේ එක් අනාගත අරමුණකි.

අජන්තා ගුහා හා එල්ලොරා ගුහා ගැන තබා ඇති සටහන් කුඩා වුවද මීට පෙර මා නොදැන සිටි කරුණු කිහිපයක් දැන ගැනීමට ලැබුනි.  මව සමග ගිය වන්දනා ගමනේදී ඒ කාලේ තිබූ නොදැනුවත් කම නිසා මෙම ස්ථාන එම ගමනට ඇතුලත් නොවීම ගැන දැන් කණගාටුවක් ඇති වේ.  මා මිතුරියක් එන ජනවාරි මාසයේ මෙම ලෙන් විහාර බැලීමට යන නිසා ඇයට කියා මෙම ගුහාවල ඇති වැදගත් බෞද්ධ කැටයම් වල පින්තූර ලබා ගැණීමට අදහස් කරමි.

මෙම පොත කොටස් තුනකින් යුක්තය.  වඩා දිග පළමු "භාගය" බෞද්ධ කලාව වෙනුවෙන්ද, කුඩා දෙවන භාගය බෞද්ධ, "හින්දු", හා මුස්ලිම් කලා වෙනුවෙන්ද, කුඩාම කොටස වන පරිශිෂ්ට නේපාලයේ, ජපානයේ, හා මියන්මාරයේ බෞද්ධ කලා වෙනුවෙන්ද වෙන් කොට ඇත.  පලමු භාගයේ අවසාන චේදයේ ඉන්දියානු විද්වතෙකුගේ අදහසක් ඇතුලත් කොට ඇත.  එම චේදයේ කොටසක් මෙහි තබමින් මෙම සටහන අවසන් කරමි.

ලෝකයේ පැරණි නිර්මාණ අතරින් ඉතාමත් ලස්සන ගොඩනැගිල්ලක් ලෙස ලෝ වැසි විවේචකයන් විසින් මහත් හඬින් වර්ණනා කරණු ලබන ටජ්මහල් නම් විශ්මය ජනක ගොඩනැගිල්ල පවා තම රටට ආඩම්බරයක් ලබා නොදෙන බව ඉන්දියානුවෝ කියති.  බෞද්ධ කලා කෘති හුවා දැක්වූ ඉන්දියානු විද්වතෙකු විසින් මෙය පහදා දෙනු ලැබුවේ මෙසේය.  මෝගල් සමයේදී කැරුණු උසස් ම කෘතිය පවා ඉන්දියාව කලක් විදේශ ජාතියකට වහල් ව සිටි බව දක්වන හෙයින් ස්වාධීන රටක ස්වාධීන කලාව පිළිඹිඹු කරන බෞද්ධ කලාව වඩා වැදගත් ය.  "මා ඔබගේ රටට පැමිණියොත් මට පෙන්වන්නේ ගාල්ලේ ඕලන්ද කොටුවද නැතිනම් සීගිරියදැයි" අපගෙන් ඇසීය.

Nomadland—Surviving America in the Twenty-first century

Author: Jessica Bruder
Publisher: W. W. Norton & Company 2018

They are known as "Rubber Tramps".  That is, "people who live in a vehicle which uses rubber tires".  They drive around the country to find temporary jobs, they park in campgrounds, parking lots and even roadsides.  They are harassed by the Police and people who do not like people living in vans in their neighborhoods.

They are also known as "vandwellers".  They name their vans with names such as "VanIson, VanGo, DonoVan, VanTruck, VanNa White and Van Helen.  Some of them used to be high-salaried professionals such as electrical engineers, vice presidents of companies.  For one reason or another they have lost their nest egg after retirement.  Some were victims of the burst of the housing bubble in 2008, and some had health issues, some had nasty divorces, some were let go during downsizing and could not find a similar job since they are old, some had just bad luck through out their life.

Amazon, the forest department, campgrounds, and some processing factories like to hire these vandwellers for temporary jobs.  When they do these temporary jobs, they are known as "workampers".  A workamper is a mobile traveler who takes temporary jobs around the US in exchange for a free campsite—usually including power, water and sewer connections—and perhaps a stipend.  Amazon calls these workers "CamperForce".   

Recruiters wear CampForce T-shirts and pass out "Now Hiring" fliers, along with promotional stickers, note pads, paper fans, tubes of lip balm, landscape calendars, and "koozies", the neoprene sleeves that keep beer cans cold.

However, the work can be back-breaking.  This is especially hard on bodies that are more than 60 years old.  But they need money.

A vast majority of the vandwellers are white. Jessica reasons that "Avoiding trouble—hassles with cops and suspicious passerby—can be challenging, even with the white privilege. Living in a vehicle seems like an especially dangerous gambit for anyone who might become a victim of racial profiling."

Vandwellers help each other.  They maintain websites and blogs with helpful information for other vandwellers.  There is an annual gettogether of vandwellers in an Arizona desert town called "The Rubber Tramp Rendezvous" (RTR).  The attendance increases every year.

LaVonne, a vandweller who attends RTR regularly wrote on her blog:

I found my people: a ragtag bunch of misfits who surrounded me with love and acceptance.  My misfits I don't mean losers and dropouts.  These were smart, compassionate, hard working Americans whose scales had been lifted from their eyes.  After a lifetime of chasing the American Dream, they had come to the conclusion that it was all nothing but a big con.

It is a sad story.

ගෙත්තම් කල සිත්තම්වල හැටි

කතෘ: සෝමසිරි වික්‍රමසිංහ
ප්‍රකාශක: කතෘ ප්‍රකාශනයකි

මොණරුන්ගෙන් ඇති කරදර නිසා තම කුඹුර කිරීම ඇත්හැර දැමූ ගාල්ල කිට්ටුව මගේ හිතවතෙක් පහත සඳහන් කතාව මට කීවේය.

මොණරා නිදියන්නේ උස ගස් මුදුන් වල.  හැබැයි ඌට ගසේ කොලයක් බිම වැටෙන සද්දෙට වුනත් ඇහැරෙනවා.  උණහපුළුවා හෙමින් හෙමින් මේ ගහට නගිනවා. උගේ අතින් ගහේ පොත්තක්වත් ගැලවුනොත් ඌ ඒ පොත්ත රැගෙන හිමින් හිමින් බැහැල පොත්ත බිම තියලයි නැවත නගින්නේ.  මෙහෙම නිශ්සබ්දව නැගපු උණහපුළුවා මොණරාගේ බෙල්ලෙන් අල්ල ගන්නවා.  එවිට මොණරා පියාඹන්න පටන් ගන්නවා.  නමුත් උණහපුළුවා අතහරින්නේ නැහැ මොණරා මැරිලා වැටෙන කම්.

මේ කතාවම වේයන්ගොඩ පැත්තෙ හිතවතෙකුත් මට කියලා තියෙනවා.

මට මේ පොතේ කතෘ හම්බ වුනේ පුත්තලම් තානායමට දවල් කෑම ගන්න ගිය වේලාවක.  ඔහු මා හා හොඳින් කතා කල නිසා ඔහුගේ අත්සන සහිත මෙම පොත මිලදී ගත්තා.

මෙන්න මේ පොතෙත් උණහපුළුවා මොණරා මරන කතාව තියපි!

ලංකාවේ පැති තුනකින් (ගාල්ලෙන්, වේයන්ගොඩින්, හා පුත්තලමෙන්) එකම කතාව අහන්නට ලැබුණු නිසා මේ කතාවේ ඇත්තක් ඇතැයි දැන් මට යන්තම් හිතෙනවා.  එහෙම නම් ලංකාවේ මොණරු වසංගතයක් බවට පත්වෙනකං උණහපුළුවෝ කොහෙද හිටියේ?  එහෙම නැත්නං උණහපුළුවා වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති සතෙක් ද?

මොණර වසංගතයට මගේ විසඳුම තමයි මිනිසුන් මොණර මස් කන්න පටන් ගැණීම.  

මම මේ මොණර වසංගතය යන මාතෘකාව කන බොන වේලාවල් වල මතු වුනාම අශෝක රජතුමාත් මොණර මස් කාපු බව හැමෝටම මතක් කරනවා.  නමුත් "බොහොමයක් අය" (ඒ කියන්නේ කන බොන හැමෝම) මගේ ඒ කතාව පිලිගන්නේ නැහැ.  ඔවුන් හිතන්නේ මාත් ඔය “ෆේස් බුක් කතාවක්” කියනවා කියලා.  මමත් ඔය කතාව එතනින්ම හලලා දානවා මිසක් වැඩි විස්තර කරන්න යන්නේ නැහැ,මන්ද, කන බොන වේලාවේ තිබෙන සතුටට එය බාදාවක් වෙයි කියලා.  මේ අවස්ථාවේදී මම මගේ කියමනට සාධක ඉදිරිපත් කරන්නම්.

Ashoka Rock Edict 1 ලෙස හැඳින්වෙන ශිලා ලිපිය ඉන්දියාවේ Girnar, Khalsi, Shahbazgahi, Mansehra, Yerragudi, Duauli, සහ Jaugada  යන තැන් වලින් දැනට හමුවෙලා තිබෙනවා.  ඉතා සුළු වෙනස්කම් කිහිපයක් හැරෙන්නට ඒ සෑම තැනකම ඇති සෙල්ලිපියේ ඇත්තේ පහත සඳහන් පණිවිඩයයි.

Beloved of the gods, King Piyadassi, has caused this Dharma edict to be written.

Here in my domain no living beings are to be slaughtered or offered in sacrifice.  Nor should festivals be held, for Beloved of the gods, King Piyadassi, sees much to object in such festivals, although there are some festivals that Beloved of the gods, King Piyadassi, does approve of.

Formally, in the kitchen of Beloved of the gods, King Piyadassi, hundreds of thousands of animals were killed every day to make curry.  But now with the writing of this dharma edict only three creatures, two peacocks and a deer, are killed, and the deer not always.  And in time, not even these creatures will be killed.

(අසෝක රජතුමාගේ ධර්ම ලිපි ගැන දැනගන්නට කැමති යමෙකුට කියවන්න හොඳම පොතක් තමයි ආනන්ද ගුරුගේ මහතා ලියූ Asoka The Righteous, A Definitive Biography නම් පොත.  මෙය ගොඩගේ එකේ තිබෙනවා.)

ගෙත්තම් කල සිත්තම්වල හැටි පොතේ කතාව ටී. බී ඉලංගරත්න මහතාගේ පොත් වල ඇති කතාවලට සමානයි.  ඒත් කතුවරයා ඉහත සඳහන් ජන කතාව වගේ ජන කතා පොතේ කතාව තුලට ඔබ්බවා ඇති නිසා මට කියවීමේදී වැඩි සතුටක් දැනුනා.  

ඔබත් පුත්තලම පැත්තෙන් ගමනක් යනවා නම් පුත්තලම තානායමේ කෑමට නැවතිලා කතෘටත් කතා කරලා යන්න.  කෑමත් රසයි.